Elefantet e Afrikes

Elefanti është i gjatë rreth 5 metra. Elefantët prej Afrikë apo Azi kanë ngjyrë të kafte të pakt. Elefanti është kafshata e katërt e rradhtur sipas zgjuarsisë. Kjo kafshë është një ndër kafshët barngrënëse. Elefanti është kafsha më e madhe në Tokë. Tani ndoshta gjejmë elefant vetëm në kopshte zoologjikë por ka edhe ndonjë jashtë tyre që jeton si jetojmë në në natyrë. Elefantët kanë një feçkë të gjatë që ju ndikmon të kryejnë disa prej nevojrave të tyre. Meshkujt elefant peshojnë rreth 9071 kg, mund të dukët e pabesueshme por kyr është realiteti. Përpara ka pasur shumë elefant por njerëzit për tu mbrojtur dhe për të nxjerr më shumë para kajn vrarë ose i kajne futur në kopshte zoologjikë jo vetëm elefantin por edhe shumë kafshë të tjera që nuk ekzistojnë tani më. Elefanti është një specie në zhdukje.Elefanti është kafshë barngrënëse që jeton në Afrikë e Azi. Është kafsha më e madhe në tokë. Meshkujt elefantë janë të mëdhenj dhe mund të arrijnë me peshë gjer në 9071 kg. Ata kanë një hundë të gjatë me të cilën kryejnë një seri veprimesh.

Elefanti konsiderohet si kafsha e katërt më e zgjuar në botë, pas shimpanzesë,balenës dhe delfinit.

Delfinet

Delfini është gjitar ujor i konsideruar si kafsha e tretë më e mençur në botë. Delfini ushqehet kryesish me peshq, është mjaft paqësor dhe krijon miqësi me njerëzit. Delfini është gjitar deti me trup deri ne 3,7 metra, me ngjyrë hiri ne kurriz dhe me bark te bardhe, me lëkure te lëmuar, me turi te zgjatur. Delfini jeton mbi 100 vjeç. Kjo kafshe pëlqen detet e ngrohta të klimës mesdhetare.

Ato jeton ne thellësi prej 2 deri 9 metra. Ekzistojnë 34 lloje delfinësh.

Delfinët gjithashtu janë mishngrënës, jetojnë afër detit dhe shpesh te baskevepruar me njerëzit. Delfinët janë lloje balenash. Si balena te tjera delfinët përdorin tinguj valleje dhe kërcejnë për te komunikuar Imitojnë tinguj midis tyre dhe imitimi i bën te krijojnë jehona te reja nga objektet rreth tyre. Prej kohesh mendohet se delfinët bashkë me pjesën tjetër te balenave janë paraardhës te gjitarëve tokësore, për shkak te se cilëve janë zhdukur mishngrënësit (bishat).

Megjithatë balenat, duke përfshire edhe delfinët, janë te lidhura ngushtë me hippot.

Është llogaritur se paraardhësit e delfinëve u strehuan ne ujë te ngjashëm me balenat (delfinët).

Delfinët e pare te njohur. Gjinore, i përkasin familjes se Hadrodelfineve dhe Kentriodon, nga familja e kentriodoneve.

Delfinet janë kafshe deti. Ata janë te lidhur me balenat, janë rreth 40 lloje delfinësh ne 17 gjenerata. Për, asat e tyre variojnë nga 1,2 m deri ne 9,5 m, nga 40 kg deri ne 10 ton (orka ose balena vrasëse). Ata gjenden ne boten e ujit me shume ne oqeane e ndarjeve kontinentale, janë mishngrënës, me shume ushqehen me peshq. Familja e delfinëve është me e madhja e oqeanit dhe me e shoqërueshmja. Delfinët kane ekzistuar rreth 10 milion vjet me pare, gjate miocenes. Delfinët janë kafshët me inteligjente dhe duken te shoqërueshme e lozonjare, qe i beri ata popullore ne kulturën njerëzore.dhe për te lundruar. Ata gjithashtu kane një tingull te gjashte te ekolosalisazionit.

Eklipsi

Eklipset e Diellit ndodhin në fazën e Hënës së re, nuk ndodhin çdo muaj, por eklipsi mund të paraqitet vetëm kur Hëna e re gjendet afër ekliptikës që do të thotë afër nyjave të rrugës së Hënës. Gjatë një viti rregullisht kemi nga 2 zënie të Diellit, mund të kemi 3 dhe 4, por, në qoftë se zënia e parë ndodh në fillim të janarit, atëherë mund të kemi 5 zënie. Nga pikat e ndryshme të sipërfaqes së Tokës eklipsi i Diellitshihet ndryshe dhe nuk fillon në të njëjtën kohë

Rreth vitit 2500 p.e.sonë Babilonasit për të parën herë kishin gjetur ciklin (babi. sharu) e zënies së diellit dhe të hënës. Ndërsa në Siri rreth vitit 1223 p.e.sonë përshkruhet gjerësisht zënia e diellit (5 mars). Po një përshkrim të tillë të plotë na lënë edhe babilonasit, por disa qindra vite më vonë, më 763 p.e.sonë (15 qershor). Përshkrimi i saktë i zënies së diellit nga grekët e lashtë vine pak më vonë, dyqind vite më vonë, kur më 585 p.e.sonë Talesi i Miletit bëri parallogaritjen për datën 25 maj.

Speciet ne zhdukje

Për  pjesën më të madhe nga ne kafshët janë shumë te dashura, dhe nuk flas vetëm për qenin e macen që i mbajmë në shtëpi, por edhe për kafshët në kopshtin zoologjik, edhe për ato kafshë qe kemi parë e dëgjuar  vetëm nëpër media.
Kafshët kanë jetuar ne tokë prej miliona vitesh, por në ditët e sotme shumë prej tyre janë në rrezik zhdukje. Kjo për shkak të humbjes së habitatit të tyre, proçesit riprodhues, shpyllëzimit dhe sigurisht gjuetisë. Që në fillimet e tyre njerëzt i kanë vrarë kafshët për ushqim, veshje dhe ndonjëherë edhe thjesht për  trofe por që fatkeqsisht kjo gjë vazhdon të ndodhi dhe sot.
Një faktor tjetër janë ndryshimet në klimë, që kanë sjellë një prishje të ekosistemit dhe për pasojë shumë kafshë nuk kanë mundur ti bëjnë rezistencë dhe ngordhin.

Në Librin e Kuq rezultojnë 20.212 specie, domethënë një e katërta e gjitarëve të Tokës, 13% e llojeve të zogjve, 41% e amfibëve dhe 33% e koraleve

Disa nga kafshë më të rralla që po shkojnë drejt  zhdukjes janë:

Orangutangu i Sumantrës (Indonezi) i cili po e humbet  shpejt habitatin e tij për shkak të vendbanimeve të njerëzve.
Panda e kuqe e cila gjendet në Indi dhe Kinë dhe arsyeja e rrezikimit të saj është shpyllëzimi.
Dhia e Egër Markhor gjendet në Pakistan, Afghanistan, Tajikistan dhe Uzbekistan dhe shkak i rrallimit të saj është gjuetia.
Rinoceronti i Giavias, është gjitari më i madh dhe i rrallë në planet me jo më shumë se 50 kopje të lëna në gjëndje te egër.
Delfini Vaquita (Kalifroni) dhe Irrawaddy (Mekong) të cilët janë në rrezik për shkak të rrjetave të peshkimit dhe humbjes së habitatit.
Leopardi, numri i te cilit është gradualisht në rënie për shkak të humbjes së habitatit dhe gjuetisë.
Majmuni merimangë i gështenjtë, ështe në listën e më të rrezikuarve për shkak të humbjes së habitatit dhe trafikimit të paligjshëm të kafshëvë.
Shqiponja filipinase, popullimi i llojit të së cilës gjendet në rënie të madhe për shkak të prerjes së madhe të malit.
Gorilla e bjeshkëve  ndodhet përballë një rreziku vërtet të madh që të zhduket tërësisht  për shkak të habitatit.
Krokodili ndodhet në rrezik zhdukje pasi shumë zona të ambientit ku ai jeton janë shkatërruar nga njeriu.
Riqebulli Iberik, po ngordh sepse burimi kryesor i ushqimit te tij, lepuri, gjithashtu po pëson një rënie.
Ariu polar, në gjendje kritike për shkak të ndryshimeve klimaterike dhe humbjes së akullit.
Panda gjigande,  në ketë gjendje për shkak të humbjes së habitatit dhe gjithashtu e kërkuar për lëkurën e saj.
Tigri, numri i të cilit është reduktuar shumë herë në këto vitet e fundit më së shumti për shkak të gjuetisë barbare , por që tani po bëhet e pamundur të gjenden dhe në habitatin e tyre natyror.

Peshkaqeni

Lëkura e tyre është e mbuluar më një asit të veçantë që ia mbron trupin peshkaqenit nga parazitët e ndryshëm. Peshkaqenët janë banorë te detit dhe te oqeanit me gjatësi të trupit prej 1 deri ne 50 m. Kanë skelet kërcor i cili u mundëson atyre të jenë shumë të zhdërvjellëta, pra, lëvizin e notojnë shpejtë dhe janë rrëmbyes te mëdhenj. Në det jetojnë disa lloj peshkaqenësh te vegjël me gjatësi deri ne një metër, si p. sh. peshkaqeni i kaltër me gjatësinë 4 deri 6 m, që është një nder llojet më të rrezikshme për njeriun. Peshkaqenët më të medhej (deri 20 m) jetojnë në oqeanin Atlantik dhe në atë të Qetë.

Tek Peshkaqeni do tё njohim llojin agresiv dhe rrёmbyes , atё qё kёrkon gjithmonё tё ketё sa mё shumё tё jetё e mundur. Nё postet e ‘’ Cisternёs seёEkzistencёs’’ merr postin ndjekёsit, e gjahtarit. Ёshtё ai qё i ndan njerёzit nё viktima dhe grabitqarё, nё humbёs dhe nё fitimtarё dhe gjёra tё ngjashme me kёto. Brenda ‘’ujrave detare’’ tё Peshkaqenit ekziston mashtrimi, mjegulla, arrogancё, kontrolli dhe lloje tё ngjashme me kёto qё ‘’shёnjojnё ‘’ territorin e tij. Strategjia qё ai pёrdor ёshtё mitosja dhe kompromisi, pasi ka tё bёjё me viktima.

Por, Krapet me njё mёnyrё pёrshtatjeje nё realitet ja arrijnё tё mbijetojnё pёrfundimisht. Njё pjesё e madhe e tyre akuzon , por edhe njёkohёsisht dhe mbёshtetet nga sistemi. Kёtu kemi tё bёjmё me mendjehapurit e rremё Krape, Psaket (ashtu siç quhen nё libёr), tё cilёt pushtojnё njё hapёsirё tё madhe nё çisternёn shoqёrore tё qytetёrimit tё sotёm material dhe tregtar, qё mbizoteron nё planet.

Kёta janё njerёzit Mikroborgjezё,janё ata qё kanё fitime tё mjaftueshme, por qё shikojnё pёr mё tepёr, por edhe kanё frikё humbjen e rehatllikut tё tyre dhe rreziqet qё pёrmban marrja e çdo lloj vendimi. Kёshtu, adoptojnё dhe ata taktikat e tyre nё mёnyrё qё tё arrijnё tё mbijetojnё. Nuk u kalon nёpёr mend se ndoshta do tё vijё njё ditё qё tё ketё mungesё t çdo lloj gjёje, pasi besojnё nё bollёk. Nuk marrin pёrsipёr pёrgjegjinё pёr asnjё ndryshim. Ёshtё tipi i njeriut Intelektual, qё vetёm sa bisedon dhe tregon tekstet e kotё. Janё njerёz qё lenё kohёn tё vendosё pёr gjёrat, nuk thellohen nё qёllimet dhe synimet e tyre dhe besojnё se pёrfundimisht ‘’gjithçka do tё vejё mbarё’’.

Njё element tjetёr interesant nga karakteristikat e tyre ёshtё ai i mos konkretizmit, pasi flasin nё pёrgjithsi . Kёtu flitet edhe pёr teorinё e majmunit tё njёqindtё, qё bazohet nё konsiderimin sasior tё gjёrave.Nёse 100 persona bёjnё diçka, atёherё dhe tё gjithё tё tjerёt pёrreth do tё fillojnё tё bёjnё tё njejtёn gjё. Njё gjё e tillё ka njё dozё vёrtetёsie, por fsheh brenda saj rrezikun e pёrgjithsimit sipёrfaqsor, gjё qё bёn tё gjitha gjёrat tё njёllojta dhe tё barabarta shumё lehtё.

Duhet tё kuptojmё se brenda Çisternёs shoqёrore qarkullojnё Peshkaqenё, Delfinё dhe Psak ( Krape mendjehapur tё rremё). Delfinёt motivojnё dallgёn, shfrytezojnё ankthin ‘’krijues’’, zgjerojnё kufijtё e Çisternёs, arrijnё Tejkalimin e kufijve, dhe kёrkojnё gjithmonё rezultatin e duhur.

Peshkaqenёt ndjekin medoemos fitoren, duke thёnё gjithmonё: ‘’ duhet tё fitoj ‘’! Bёjnё andagonizmin si diçka hyjnore, shikojnё vetёm tё humbur dhe fitues. Por, pёrfundimisht munden nga delfinёt.Peshkaqenet jane dhe shume kafshe dinake

Dollogozhda

Dollogozhda (maq. Делогожда) është një fshat në komunën e Strugës, ndodhet rrëzë malit Karaorman në verilindje të Strugës në një largësi prej rreth 11 kilometrash. Nga viti 1996 deri 2004 ishte e organizuar si komunë në vete, por me riorganizimin e sistemit të vetëqeverisjes lokale u shkri në komunën e Strugës. Dollogozhda si komunë numëronte 7884 banorë por si fshat rreth 3000 banorë, sipas regjistrimimit të popullsisë në vitin 2002.Në fshat ekzistojnë disa variante për emrin e Dollogozhdës. Pleqtë e fshatit e lidhin me fjalën që kanë përdorë banorët e fshatit Poum, këta kur kanë zbrit poshtë pasi që janë shumë lartë prej Dollogozhdës, kanë thënë -“Dola Poshtë“ dhe kështu ka ngelur emri Dollogozhdë. Një variant tjetër thot se fshati ndodhet në luginën më të ngushtë - Te lugu i ngushtë, që do të thotë se fshati i vjetër nuk ka mundur të duket, dhe pyetjes se ku ndodhet fshati “Te Lugu Osht” ose “Te Logu Oshtë“ që d.m.th. Dollogozhdë. Njëherë nga fusha e Tateshit ka ardhur një udhëtar, kur ka hypur lartë te Zabeli i Beut nuk ka mund të vërej fshatin, udhëtarit I kanë thënë se kur të kalosh zabelin do të shohësh një fshat të vogël, udhëtari pasi nuk e sheh fshatin, kur ka arritur te Vromi ka takuar një bari dhe e ka pyetur ku ndodhet fshati, ai i ka thënë: “se te Lugu Osht”, po si e ka emrin ky fshat e ka pyetur udhëtari, po ja i ka thënë bariu ne i themi Te Lugu Osht, jo më mirë i ka thënë udhëtari ju ti thoni Dollogozhdë.

 Varianti i parë që kanë thën fshatarët e Poumit “Dola poshtë“, me të vërtet kur kanë zbrit nga mali kanë thënë “Dola poshtë“ sepse me të vërtet kan zbrit në rrafshirë këta janë variante të Dollogozhdës. Varianti më i sigurt është se vendbanimi në të kaluarën është quajtur “Guri i bardhë“, por me ardhjen e sllavëve ashtu si që indërruan emrata e shum venbanimeve kështu vepruan edhe me emrin guri i bardhë. Sot në fshat ka dy vende ku quhen Gurët ose guri i bardhë, njëri është mbi fshat kurse tjetri në krastë. Këta gurë të bardhë në krastë mund ti vëresh prej Struge dhe më largë. Flitet se emri Dollogozhdë është me prejardhje sllave siç dëshirojnë ta interpretojnë disa njerëz, por pjesa e dytë e emrit nuk korrespondon me asnjë emër sllav

Struga

Struga është qytet dhe qendër e komunës me të njëjtin emër që shtrihet në pjesën jugperëndimore të Maqedonisë. Qyteti shtrihet në brigjet veriore të Liqenit të Ohrit. Përmes qytetit kalon lumi Drini i Zi i cili buron nga liqeni. Struga përmendet që nga antika, aty pranë kalonte rruga romakeVia Egnatia, emri i vjetër ilir i Strugës Qyteti i Strugës gjatë shekujve ka formuar fizionominë e tij në aspektin historik, kulturor dhe arkitektonik. Qyteti i Liqenit, ka histori të pasur. Gjatë zhvillimit qyteti kalon nëpër periudhat e zhvillimit të traditave, ekonomisë dhe kulturës. Historia e Strugës fillon nga neoliti. Buzë Drinit të Zi dhe në afërsi të tij janë zbuluar figura arti që padyshim tregon se prej neolitit e këtej Struga ka qenë vend i banuar.

Sipas asaj që është e njohur prej epokës greko-romake mund të thuhet se Struga ka qenë vendbanim i rëndësishëm peshkimi në afërsi të vendbanimeveLyhnida (Ohri i sotëm) dhe Patra (vendbanim antik mbeturinat e të cilit janë gjetur ne fshatin Ladorisht 2 kilometra larg Strugës). Në epokëngreko-romake, Struga ka qenë territor ku intensivisht është zhvilluar jeta kulturore. Prej asaj koha është e rëndësishme nekropola në fshatinTrebenisht e cila ka dhënë material të shkëlqyer për shkencën Maqedonisë dhe ballkanike si dhe për bazilikat e mëvonshme romake dhe bizantine nëLadorisht[1], Oktisi dhe Dollogozhdë.

Për historinë kulturore të Strugës dhe rrethinës me një rendësi të veçantë janë bazilikat në Oktis dhe nëLadorisht. Për bazilikën në Ladorishtdihet se ka pasur atrium, bazilika të tilla ka në të gjithë Ballkanin mirëpo rrallë gjenden bazilika me mozaik në podium. Në një terren kaq të pasur në shekullin e VII erdhën sllavët, në atë periudhëOhri ishte shkatërruar nga një tërmet, gjithashtu edhe bazilikat në Oktis dheLadorisht.